Saturrarango kartzelan preso egondakoak omendu dituzte erakusketa batekin
Astelehenean [irailak 27] 85 urte beteko dira tropa frankistak Mutrikun sartu zirela. Gertaera hura gogoratzeko asmoz antolatu dute 'Saturraran 1938-1944' erakusketa. Zortzi paneletan banatuta, hainbat dokumentu eta datu interesgarri daude ikusgai.
Saturraran 1938-1944 erakusketaren inaugurazio ekitaldia Mutrikun hasi berri diren Historia Jardunaldien barruan Saturrarango emakumeen kartzelari buruzko Saturraran 1938-1944 erakusketaren inaugurazio ekitaldia egin zuten eguztenean [irailak 22]. Zabiel kultur etxeko erakusketa aretora hurreratzen direnek Saturraran Elkartea, Memoria Historikoa taldeko kideek hainbat urtetan batu duten askotariko materiala ikusteko aukera izango dute. Erakusketa urriaren 5era arte dago ikusgai. Honako ordutegian bisitatu daiteke: astegunetan, 17:00etatik 19:00etara eta, asteburuetan, 12:00etatik 14:00etara.
Astelehenean [irailak 27], hain zuzen, 85 urte beteko dira tropa frankistak Mutrikun sartu zirela. Gertaera hura gogoratzeko asmoz, urte askoan batzen eta antolatzen egon diren material guztia ezagutzera ematea erabaki dute. Zortzi paneletan banatuta, hainbat dokumentu eta datu interesgarri daude ikusgai. Besteak beste, Saturrarango eraikin multzoari buruzko argazkiak eta presoei ateratako argazki propagandistikoak ikusi daitezke. “Kartzelan egiten zituzten ekintzei buruzko argazkiak dira. Bizi izandako errealitate gordinaz haratago, kanpora begira propaganda modura ateratako argazkiak dira”.
[Ikusi ARGAZKI GALERIA zuzenean]
Arantza Ugarte Saturraran Elkartea, Memoria Historikoa taldeko kideak azaldu zuenez, 16 eta 80 urte bitarteko 4.000 emakumetik gora eta haietako zenbaiten seme-alabak egon ziren kartzela hartan preso, oso baldintza gogorretan. “Espainiako toki guztietakok ziren. Batzuk sozialistak, komunistak edo abertzaleak zirelako ekarri zituzten eta beste batzuk, aldiz, ez zekiten zergatik ekarri zituzten ere. Estatu kolpea eman zutenen alde ez bazeuden, automatikoki jomugan jartzen zituzten”.
Preso egondako guztien artean hiru emakumeren historiak azpimarratu nahi izan dituzte. Beste datu batzuen artean Asuncion Rodriguez Pulgarren, Josefa Garcia Segreten eta Emelina Muñiz Gonzalezen fitxetatik ateratako xehetasun batzuk jaso dituzte. Garciak bere bizitzari buruzko gertaerak jasotzen dituen eta eskuz idatzitako eguneroko itxura duen Abajo las dictaduras liburuaren pasarte batzuk ere jaso dituzte. “Saturrarango kartzelan injustizia asko egingo ziren, beste kartzela askotan bezala, baina Emelina Muñizena azpimarragarria iruditu zaigu”.
Umeei bereziki eskainitako atal bat ere osatu dute. Mutrikun jaio, bataiatu eta hil ziren umeei buruzko zerrenda osatu ahal izan dute bakarrik; 109 zenbatu dituzte denetara. “Ziur gaude hori baino gehiago izango zirela. Umeen izenik ez da agertzen inun, eta zehazki ez dakigu zenbat egon ziren. Luze aritu gara ikertzen, baina umeei buruzko zerrendarik ez dugu aurkitu. Guk daukagun zerrenda Jabier Basterretxea Txordo-k osatu du, erregistro zibileko eta elizako liburuak begiratuta”.
[Ikusi ARGAZKI GALERIA zuzenean]
Erakusketan, gainera, kartzelatik igaro ondoren Mutrikun bizitzen gelditu ziren hamar emakumeren eta haur bakarraren izen-abizenekin ere osatu dute. Maite Beitia preso egondako biren oinordekoa ere inaugurazio ekitaldian egon zen; Maria Manuela Pizarro izeba eta Jacinta Yanez amona egon ziren preso kartzelan. “Halako erakusketa bat egitea pozgarria iruditzen zait, oso hunkigarria”.
Kartzelan hildako emakumeen eta umeen izenekin osatutako zerrenda bat ere ipini dute ikusgai. 176 hildako zerrendatu dituzte euren izen, hildako data eta heriotzaren arrazoiekin. Zortzi panel horietan jasotakoaz gain, Saturraranen preso egondako hainbat emakumeren eta ume gutxi batzuen adierazpenekin osatutako Debekatuta dago oroitzea dokumentala ere ikusi daiteke.
