Onintza Enbeita (Amaiur): “Udal legearekin eskualdeko 13 herriak gera gaitezke gizarte zerbitzurik barik”
Onintza Enbeita diputatua
Gure ustez, lege horren atzean boterea estatuan zentralizatzeko nahia dago; azken batean, eskumenak lapurtuko dizkigute, Madrilgo gobernuari gero eta eskumen gehiago emateko, herrien autonomia murriztuz”Zinegotzirik ez legoke udaletan? Hor egongo dira, baina izango duten erabakimen eskumena gutxienekoa izango da; batez ere, biztanle gutxi dituzten herrietan. Adibidez, udal bateko alkate eta zinegotziek gizarte zerbitzuak kudeatu ahal izateko herri horrek gutxienez 30.000 biztanle izan beharko ditu. Gernika-Lumoren tamaina duen herri batek, esaterako, ez luke erraz izango gizarte zerbitzuak kudeatzea; oso gutxi, emergentziazkoak baino ez. Lege berria aplikatuz gero, etxez etxeko laguntza guk orain antolatuta dugun moduan –eskualdeko herriak biltzen dituen mankomunitatearen bitartez– mantentzea ez da erraza izango. Zergatik? Legea aplikatzen hasten direnetik epe bat izango dute mankomunitateek paperak eta kontuak aurkezteko. Gero, Gobernuak berak erabakiko du mankomunitate hori bideragarria den edo ez. Azken finean, hainbeste urtetan landu izan ditugun gizarte zerbitzuak pikutara joango lirateke. Pribatizazioaren mamua ikusten duzue atzean. Bai, horrek guztiak pribatizazioa ekarriko du berarekin. Zergatik? Oso sinplea da. Mankomunitate edo udalek kontu guztiak aurkeztu eta justifikatu beharko dituzte, eta Espainiako gobernuak erabakiko du gastu hori proportzionala den edo ez. Hala, herri batek gehiegi gastatzen duela erabakiz gero, aurrekontu hori murriztuko lioke estatuak, eta aurrekontu murritzagaz zerbitzu publiko hori eman ezinik, azpikontratazioetara jo dezakete, edo eskumen hori aldundiaren edo Jaurlaritzaren esku utzi. Beraz, bertoko herri txiki asko, adibidez, etxez etxeko zerbitzua eman ezinik geratuz gero, aldundiak edo Jaurlaritzak hartu beharko luke ardura. Egoera horretan herritarrek ez lituzkete zerbitzu horiek gertukoak izango. Herritarrek hurbilen duten instituzioa udala da; edonor joan daiteke eskatzen, entzuten… Aldundira joan behar badute, Bilboraino joan behar dute; beraz, ez dira joango. Eta Eusko Jaurlaritza urrunegi geratzen zaie. Beraz, herritarrei urrun geratuko zaizkie laguntza guztiak, baita aholkularitza zerbitzua ere. Bestalde, erakunde gutxiagoren artean zerbitzu berberak edo gehiago eman beharko dituzte; gainera, aurrekontuak kontrolatuta, Espainiak esango baitie zenbat gastatu. Beraz, zerbitzuak oso prekarioak izango dira, eta enpresa pribatuen esku geratuko direnez, beharginen lan baldintzak ere oso eskasak izango dira. Lea-Artibain eta Mutrikun hamahiru herri gara, eta hamahiru herriak gera gaitezke gizarte zerbitzurik barik. Hamahiru herriak aldundiaren esku geratuko lirateke, eta ezingo luke heldu herritarrengana udal bakoitza heltzen den modu berean. Lege horrek, beraz, zerbitzu sozialengan eragin zuzena izango du. Baina zein beste arlotan eragingo du? Zerbitzu sozialena da kezkagarriena, baina eragina zabalagoa izango da. Funtzionarioak murriztu daitezke, baina PPren legeak ez du ez hanka ez buru gero, beraiek, «mesede karguetan eta gobernuko aholkulariengan» inbertitzeko aurrekontua %14 igotzea onartu dutenean. Hau da, «hatzamarrarekin» aukeratutako postuetarako langileak bikoiztu egingo dituzte ia, eta udal funtzionarioak kendu gura dituzte. Ez da bidezkoa.
herritarrek aukeratu ez duten pertsona baten menpe geratuko lirateke erabakiak. Eta, gainera, ez dakigu pertsona horrek hizkuntza eskakizuna beteko duen”Era berean, konpetentziak kenduta, parte hartzerako aukerarik ere ez legoke. Zertarako parte hartu? Udal aurrekontuekin parte hartze prozesu bat zabaldu arren, botoz aukeratu ez duzun pertsona batek izango du azken erabakia… Hori herritarrentzat frustragarria da. Parte hartuz ere, gerora alkate eta zinegotziek ezingo dute ezer erabaki. Beraz, nor joango da botoa ematera? Azken batean, herritarrek aukeratu ez duten pertsona baten menpe geratuko lirateke erabakiak. Eta, gainera, ez dakigu pertsona horrek hizkuntza eskakizuna beteko duen. Hizkuntza eskubideak bermatuko diren ere ezin esan, beraz. Katalunian, Galizian eta Euskal Herrian lege horrek aparteko kaltea egin dezakeela esango nuke. Legeak hainbat gauza jasotzen ditu, baina ez erabakitzeko eskumena izango duten kudeatzaile horiek nork aukeratuko dituen, zein baldintzatan… Badirudi estatuak berak izendatuko dituela funtzionarioak. Beraz, niri nork bermatzen dit Muxikako udaletxean %100ean erabakitzeko eskumena izango duen pertsona horrek ni euskaraz hartuko nauenik? Lege horrekin hemen hainbat urtetan berreskuratu ditugun eskubide batzuk desagertuko lirateke. Izan ere, hemengo udalek euskaraz funtzionatzen dute, hein handi batean.
