Zientziaren Giltzak, bost urte herritarrei zientziaren ateak zabaltzen
Zientzia sustatu eta zientzialariak ezagutzera emateko helburuagaz sortu zuten Zientziaren Giltzak. Gai ezberdinei buruzko hitzaldiak ematen dituzte hilabetero.
ientziaren Giltzak taldeko kideak Ia bost urte daramatza martxan Ondarroako Zientziaren Giltzak elkarteak. 2014ko abenduaren 29an antolatu zuten lehen hitzaldia, eta orduz geroztik, hilero-hilero, azken astelehenetan, herritarrek zientziarekiko daukaten jakinmina asetzen dihardute. Astelehenean [ekainak 17], esate baterako, Nahia Gartzia Bengoetxea edafogo ondarrutarrak Lurzorua: oinazpiko unibertso ezezaguna hitzaldia eskainiko du, 18:30ean, Beikozini aretoan. “Lurzoruak gure bizi kalitatean duen eragina azaltzea eta babestu beharraren garrantzia nabarmentzea dira hitzaldiaren helburu nagusiak”.
Zientzia herritarren esku jartzeko ahaleginean, alor desberdinetako adituek minbizia, klima aldaketa, eguraldia, gastronomia, osasuna, astronomia, espeleologia, transexulitatea, futbola… eta beste hainbat gai izan dituzte mintzagai, beti ere, zientziaren ikuspegitik.
Hilero-hilero egindako ahaleginari esker, gainera, punta-puntako ikerlarien hizketaldiekin gozatzeko aukera ere eduki dute. Franciso Etxeberria auzi medikua edo Pedro Miguel Etxenike eta Pilar Hernandez fisikariak dira adibiderik esanguratsuenak. “Eskaini ditugun hitzaldietatik jendetsuena Paco Etxeberriarena izan zen. 150 lagunetik gora batu ziren Beikozinin. Jendea sartzen eta sartzen ikusten genuen, eta beheko aldean denak kabitzen ez zirela ikusirik, goiko aldea ere zabaldu egin behar izan genuen”. Pedro Miguel Etxenikeren hitzaldia ere oso arrakastatsua izan zela gaineratu dute. “Jende ezaguna datorrenean jende gehiago batzen da hitzaldietan”.
Herrian zientzia sustatzeaz gain, herriko zientzialariak ezagutzera ematea da elkartearen beste helburuetako bat, eta horretan dihardute hasieratik. “Urtean hitzaldia ematen dutenen artean bat, gutxienez, ondarrutarra izan behar da”. Bide horretan, lan handia egin dute, eta herriko zientzialariren batek hitzaldi bat eskaini duen bakoi-
tzean aretoa jendez bete egin dela adierazi dute. “Ikusleen artean interes handia pizten du hitzaldia ematera datorrena ezaguna edo herrikoa baldin bada. Gaia ere interesgarria dela iruditzen bazaie, aretoa jendez beteta ikustea errazagoa da”.
Zientzia zabaltzerako orduan euskaraz aritzea oso garrantzitsua dela iruditzen zaie. Euskarazko hitzaldiak lehenesten ahalegintzen dira, hitzaldien erdia, gutxienez, euskaraz eskaintzen
Hilero-hilero hutsik egin barik Beikozinira hurreratzen diren jarraitzaile “zintzo” asko dituztela ere azpimarratu dute. “Hitzaldietara datorrena gogotsu dator. Ezagutzen gaituztenek kalean gelditu eta hurrengo hitzaldia zeri buruz izango den galdetzen digute. Gaiak ere proposatzen dizkigute, eta interesa daukan jendea badagoela jakitea pozgarria iruditzen zaigu. Horiek guztiak oinarri garrantzitsua dira guretzat. Hitzaldiaren arabera, bataz beste, 80-85 lagun batzen gara. Ondarroa moduko herri txiki batean egindako hitzaldi zientifiko batean Bilbon besteko kopurua edo gehiago batzen dela ikustea ere poztekoa da benetan”.
Gai ezberdinei buruzko hitzaldiak antolatzen saiatzen dira, eta zentzu horretan, zerrendak aldez aurretik prestatzen dituzte. “Gaien bat errepikatzen baldin bada, beste gai baten bila hasten gara”. Gaiak planteatzerako orduan, ideiak edonondik hartzen dituztela aitortu dute. “Edozein gaietatik ikasi daiteke. Irratian, telebistan edo beste hitzaldi batean entzundako zerbait, sarean edo egunkarietan irakurritako zerbait, burutazioren bat…, dena da baliagarria”.
Zientzia zabaltzerako orduan euskaraz aritzea oso garrantzitsua dela iruditzen zaie. Euskarazko hitzaldiak lehenesten ahalegintzen dira, hitzaldien erdia, gutxienez, euskaraz eskaintzen. Izan ere, euskal hiztunak diren ikerlariak aurkitzea gaitza da.
Hizkuntzan ezeze, hizlarien generoari ere erreparatzen diote. Maila horretan ere parekidetasuna bilatzen ahalegin berezia egiten dute. “Urte hasieran gonbidatu ditugun hizlari gehienak gizonezkoak izan direla konturatzen bagara, urte amaiera orduko hori berdintzen saiatzen gara, eta alderatziz”.
Zientziaren zabalkundean ahalegin berezia egiten dute elkarteko kideek. Zientzia gaiak hedatzeko hileroko hitzaldiez gain, bestelako ekimenak ere antolatzen dituzte. Maiatzean, esate baterako, eta nazioarte mailan zientzia herritarrengana hurreratzeko egiten den Pint Of Science ekimenagaz bat eginda, Zientzia Astea antolatu zuten hirugarrenez. Zientziagaz zerikusia duten hainbat ekintza egin zituzten maiatzaren 15etik 23ra. “Orain arte egindako Zientzia Asteak oso positiboak izan dira. Helburua ez da jende asko batzea; betiko lekutik irten eta beste jende batengana ailegatzea baino”.
Egiten duten guztia hasierako ilusioari eutsita eta eguneroko ahaleginari esker aurrera eramatea lortu dute. Oso baliabide ekonomiko gutxi dituztela aitortu dute, eta enpresa pribatu batzuek ematen dieten diru laguntzari esker, orain arte egiten dutenari eusten diote
Antolatu duten azken Zientzia Astean 630 lagunek parte hartu dute. “Ondarroako eta Mutrikuko erakusketetara 415 herritar etorri dira; hortik 245 ikasleak izan dira. Pint of Science ekintzetan 120 lagunek parte hartu dute. Amume’s Power deritzon laborategi praktika errazetan 55 urtetik gora 25 emakume batu dira, eta astronomiari buruzko hitzaldian, azkenik 70 entzule egon ziren”.
Zientziaren Giltzak herritarrek sortutako elkartea da. Ateak edozeinentzako zabalik dituztela nabarmendu dute. “Taldean laguntzeko interesa edukitzea besterik ez da behar. Taldekide berriek, gainera, haize freskoa ekartzen dute, ideia berriak”. Egiten duten guztia, baina, hasierako ilusioari eutsita eta eguneroko ahaleginari esker aurrera eramatea lortu dute. Oso baliabide ekonomiko gutxi dituztela aitortu dute, eta enpresa pribatu batzuek ematen dieten diru laguntzari esker, orain arte egiten dutenari eusten diote.
Ia bost urtetan zientziaren zabalkudearen mesedetan lan handia egin dute, baina proiektuari babes sendoa ematen jarraitzeko babes ekonomikoa berebizikoa dela diote. “Erakundeen aldetik era zuzen batean ekonomikoki babestea behar dugu. Zientziaren jendarteratzea herria kulturizatzeko beste era bat dela deritzogu”.
Aurrekontu handiagoa izanez gero, hitzaldiez gain, ekintza gehiago egingo lituzketela agertu dute. Baina, azkenean, diru kontuengatik mugatuta daudela azpimarratu dute. “Hizlariei gutxieneko gastu batzuk (bidaia, egonaldia… ) ordaintzeko ere ez daukagu. Gonbidatzen ditugun hizlariak, eskerrak, musutruk etortzen direla. Ondo errotuta gauden taldea gara, eta horren jakitun, hizlariak ere gustura etortzen dira. Jende ezagun asko etorri da gurera hitzaldia ematera, eta ikerlari askok izen ezagun horien zerrenda berean egon nahi dutenez, baiezkoa ematen digute”.
