"Ondarea herria eta herritarrak dira"
Goikolau Kultur Elkarteak ondarea.berriatua.eus webgunea sortu du. Bestelako herrigintza bat posible dela aldarrikatu dute. Transzendentzia, kontzientzia eta zentralismoa dira hitz gakoak. Proiektua bizirik dagoela nabarmendu dute, eta orain herriko eragileak sartu nahi dituzte web orrian.
Joseba Koldo Basterretxea eta Iñigo Manzisidor Goikolau Berriatuko koba bat da, Mereludi auzoan kokatuta dagoena. Telesforo Aranzadik eta Jose Miguel Barandiaranek aurkitu zuten 1935ean. 90 urte pasatu dira, eta Goikolau Kultur Elkarteak ondarea.berriatua.eus webgunea sortu du. Joseba Koldo Basterretxea eta Iñigo Manzisidor kultur elkarteko kideek orain arteko bidea errepasatu dute.
2012an sortu zen ofizialki elkartea, aurretik biltzen baziren ere. Herriko ondarea “jaso, gorde eta transmititzeko” helburuagaz eratu zuten. Ondarearen kontzeptu zabala dute; izan ere, beste batzuk ez bezala, ez dute ondare materiala bakarrik kontuan hartzen, baita immateriala ere. Hurrengo pausoa izan da webgunea; orain proiektua transmititu nahi dute. Orain arte, hitzaldi eta dokumentalekin egin dutena beste modu batera, gaur egunera egokituta, transmititu nahi dute.
Webguneak transmisio bide berri bat zabaldu die, “gizarteratzeko beste modu bat izan da”. Orain arte dokumentuak, edozelakoak, jaso eta jaso ari ziren, antolatuta zituzten, baina webgunearen sorrerak bestelako antolaketa “hobe bati” ateak zabaldu dizkio. Batez ere, kanpora begira zaindu nahi izan dute antolaketa hori. Modu argiago eta ikusgarriago batean erakustea izan da helburua; haiek buruan argi zutena, are eta argiago erakustea.
Bide batez, barne antolaketarako ere ondo etorri zaiela aitortu dute; hainbeste dokumenturen artean loturak egiteko balio izan die: «Artxiboa gure erara antolatuta geneukan, antolatuta, baina aldi berean antolatu barik, guk aurkitzen genituelako intereseko gauzak. Ez zegoen bilatzailerik edota irizpide teknikorik». Alde horretatik, nabarmendu dute artxiboa ondo zainduta izan dutela beti, eta, batez ere, bideoen grabaketa bikaina azpimarratu dute.
“Gure ohiturak egokitzen ez badira galdu egingo dira. Transmisioa egokitu behar izan dugu“
Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntza eta Berriatuko Udalagaz sinatutako hitzarmenaren indarra nabarmendu dituzte. Urte askotan bazkideen ekarpenak, Santa Eskean lortutako dirua eta Cikautxoren zein udalaren laguntzak izan dira proiektua aurrera eramateko oinarriak. Bidean laguntzaileak izan dituzte, eta haien lana goraipatu nahi izan dute. Hau da, elkarteko kideen laguntzaz gain, izan dira proiektuagaz sentsibilizazio berezia izan duten pertsonak ere, esate baterako, Jakoba Errekondo eta Alberto Santana: “Hasieran dokumentuak bildu eta bildu geunden, baina bidea egiten lagundu ziguten”. Hain zuzen ere, Errekondok berak emandako aholkua ekarri dute gogora: “Proiektua sozializatu eta plazaratu behar genuela esan zigun”.
Orduan agertu zen Nere Erkiaga. Altxor bat zutela esan zien, eta hori guztia erakutsi beharra zegoela. Erkiaga dokumentazio teknikaria eta datu baseetan aditua da, eta, beraz, ezin zuten zuzendari hoberik izan. Bidean ere gauza berriak deskubritu dituzte, loturak egin dituzte eta ondorioak atera. Horretarako ere balio izan du.
Arrazoi handi asko”
Kontzientzia eta sentsibilitatea” dio batek. “Erakutsi nahia” besteak. Ondarea zaintzeko eta erakusteko arrazoiak asko eta handiak direlako. “Komunitatea” hitza errepikatzen dute behin eta berriro: “Herria bizirik dago, martxan dago. Horren adibide da Berriatuan ditugun 15-20 talde eta elkarteak, bakoitza bere arloan lanean, herriaren eta komunitatearen alde. Eta hau guztia ondarea da”. Hau da, komunitatea da ondarea. Adibide modura jarri dute udaletako webguneetan agertzen den ondarea normalean bakarrik elizak, ermitak edota jauregiak izaten direla. Goikolau Elkartekoak ez daude ados kontzeptu horrekin, “ondarea herria eta herritarrak dira”.
Gizartea azken urteotan asko aldatu dela diote. “Bakoitzak berean jartzen du arreta, bere erara egin nahi ditu gauzak. Baina eskatu egiten du, ez du norberak egiten”, arrazoitu dute. Herrigintza kontzeptua aldatu egin dela uste dute, “zentralismoa” nagusitzen dela, alde batera uzten ari direla herrigunetik kanpoko zonaldeak, baserriak, adibidez. Globalizazioa, azken batean.
“Herria eta ondorioz ondarea bizirik eta martxan mantentzen dituzten eragileak lagundu behar dira. Kontzientzia aldaketa hori Berriatuan eman da, baina beste herri askotan ez”, adierazi du Manzisidorrek. Transzendentzia, diote. Erroak Loran jaialdiaren lehenengo aldia ekarri dute gogora: berriatuarren jaia. Goikolau Elkarteak urtero antolatzen du, eta lehenengo jaialdian egindakoa nabarmendu dute: herriko talde edo elkarte bakoitzak bere postua jarri zuen frontoian. “Ikusgarria izan zen bakoitzak zein txukun aurkeztu zuen berea”, gogoratu dute. Gero, 300 herritar inguru bazkarian elkartu ziren.
“Herria eta ondorioz ondarea bizirik eta martxan mantentzen dituzten eragileak lagundu behar dira“
Horrekin zuzenean lotuta dago Goikolau Saria; hori ere urtero banatzen dute, eragileen lanari aitortza bat egitea ere garrantzitsua dela uste dutelako. “Denoi gustatzen zaigu, eta batzuetan beharrezkoa da aurrera jarraitzeko. Eskerrak emateko modu bat da”. Aintzat hartzeko era bat da, azken batean.
Horregatik, webgunea elikatzen jarraitu nahi dute, oraindik bidea dutelako egiteko, dokumentu guztien “%80 baino gutxiago” dutelako argitaratuta: “Hurrengo pausoa herriko eragileekin bakarka elkartzea izango da, bakoitzak bere atala izateko webgunean”. Hau da, lehenengo Erroak Loranen egindako hori errepikatu nahi dute, baina webgune formatuan. Eraginak dituelako egiten den guztiak. Orain, webgunearenak neurtu nahi dituzte ikustaldien bitartez batez ere, eta jakin badakite ere, inork baino hobeto, dena ez dela materiala, immaterialak asko balio duela.
Era berean, biak ala biak ados daude esaterakoan transmisioa egokitzea garrantzitsua dela: “Gure ohiturak egokitzen ez badira galdu egingo dira. Transmisioa egokitu behar izan dugu bizirauteko. Mundua aldatzen doa eta egokitu behar gara, egokitzapen horretan asmatzea da gakoa”.
