Natur ondarean historia ezagutu
Bizkaiko Foru Aldundiak bi ibilbide berrigaz osatu du Ibilbide historikoak programa: Barbadun eta Lea ibaien burdinolen ibilbideak sartu dituzte lehenengoz.
Natur zein kultur ondareak altxor preziatuak dira. Kontatzeko asko dutenak; iraganaz berba egiten dutenak. Historia gordetzen duten altxorrak dira, eta era berean, hamaika istorioren gordeleku.
Bizkaiko Foru Aldundiak berebiziko garrantzia ematen dio bizkaitarrei zein Bizkaira bisitan datozenei bertako ondarea ezagutara emateari. Bertako historia kontatzeari, hain zuzen. Zeregin horretan, esate baterako, 2001etik Europako Ondarearen Jardunaldiak egiten dituzte udazkenero. Erakusketak, hitzaldiak, bisita gidatuak… eskaintza zabalagaz ematen dute bizkaitarren ondarearen berri.
Era berean, uda sasoian Ibilbide historikoak programa garatzen dute. Bisita gidatuekin hainbat gune arkeologiko zeharkatzen dituzte aipatu ibilbideek. Zortzigarren urtez jarri dute martxan ekainean, eta zenbait berrikuntzagaz osatu dute eskaintza.
Hain zuzen ere, Barbadun eta Lea ibaien burdinolen ibilbideak lehenengoz sartu dituzte Ibilbide historikoak programan. Hilabete honetako lehen asteburuan hasi zuten programa, Barbadun ibaiaren ibilbideagaz, eta asteburu honetan Lea Ibarrekoa egingo dute.
Lea Burdinolen ibilbidean burdinola eta erroten memoria industrialaren paisaia azaltzen duten udalerrietan barrena murgilduko da bisitaria; burdinaren eraldaketarako multzo hidraulikoak bertatik bertara ezagutzeko aukera aparta eskaintzen du txangoak. Lea ibaiaren indarra jarduera hidrauliko garrantzitsuaren garapenerako ezinbestekoa izan da. Jarduera horrek aberastasuna eta ospea handia eman zion Lea-Artibai eskualdeari. Presagaien sistema bitxia eta aurrerakoia eduki zuen, Europan aitzindaria.
Datozen bi asteburuetan egingo dute Lea Burdinolen ibilbidea
Halaber, Barbadun ibaia Bizkaiko jauntxoen industrializazioaren motorretako bat izan zen, eta burdinolen mundua erromatarren garaitik testuinguruan jartzen duen ibilbidea proposatzen du aldundiak. Burdina eraldatzeko uraren indarra erabiltzen zuten hainbat burdinola eraiki ziren, eta Barbadungo arroa jarraituz, bertako iraganari begiratu eta orainaren ikusgarritasunaz gozatzeko aukera dauka bisitariak. 15 kilometro inguruko ibilgua du; Sopuertan jaio eta Muskizko Arena hondartzan itsasoratzen da.
Izena eman
2012an martxan jarri zuten Ibilbide historikoak programa ekainean, uztailean, abuztuan eta iraileko azkenengo bi asteburuetan garatuko dute.
Aldundiak euskaraz zein gaztelaniaz eskaini ditu bisitak, eta zehaztu dutenez, “kalitatezko zerbitzu jasangarri bat” eskaintze aldera, bisitan parte hartuko duten pertsonen kopurua mugatu dute. Beraz, interesa dutenek erreserba egin behar dute aldez aurretik, 688 85 66 89 telefono-zenbakira deituta edo, bestela, posta elektroniko honetara idatzita: ibilbideak@bizkaia.eus.
Datozen bi asteburuetan (ekainak 15, 16, 22 eta 23) bisita gidatuak egingo dituzte Lea Burdinolen ibilbidean. Lekeitioko Larrotegi auzoko aparkalekua izango da topagunea, eta handik autobusak ibilbidearen hasierako puntura eramango du taldea, Aulestira (bisita Lekeition amaituko dute). 09:00-14:00etara egingo dute 10 bat km-ko ibilbidea, eta gehienez 30 pertsonako taldeak osatuko dituzte.
Bestalde, Busturialdeko ondare arkeologiko batzuekin osatutako Urdaibaiko ibilbide historikoa deritzona uztailean eta abuztuan gauzatuko dute.
Bermeoko Tribisburuko nekropoliak, Mundaka, Sukarrieta eta Busturia batzen dituen Katilotxuko estazio megalitikoak, Foruko herrixka erromatarrak, Arratzu, Nabarniz eta Mendata lotzen dituen Arrola-Arrolaguneko Oppidumak eta Ereñoko Ereñozarreko gazteluak osatzen dute aipatu ibilbidea.
Ikerlanen emaitzak
Adituen eskutik xehetasunak eta bertan burututako ikerlanen emaitzen berri emango dute hainbat bisitetan. Adibidez, uztailaren 20an, 21ean, 22an, 25ean eta 27an arkeologo batek gidatuko ditu bisitak. Uztailaren 20an eta 26an eta abuztuaren 8an eta 22an Labayru Fundazioaren bisita bereziak egingo dituzte. Abuztuaren 4an, berriz, zeinu hizkuntzan egingo dute bisita.
Gainera, Arrolako Oppidumera bisitan berritasun bat izango dute oraingoan. Esperientzia pilotu modura, bisitariak modu oso errealean denboran atzera egingo du tabletaren bitartez. Aztarnategiaren birsorkuntzan murgiltzeko aukera edukiko du; tokia orain dela milaka urte nolakoa zen ikusiko du.
Arrolako Oppidumerako bisitan esperientzia pilotua egingo dute
Arrolako Oppiduma Kantauri itsasoko ekialdean dagoen erromatarren aurreko herrixkarik garrantzitsuenetako bat da. Gastiburu mendikatearen gailurrean eraiki zuten K.a. IV. mendean, eta K.o. I. mendera arte Urdaibaiko bizitza antolatu zuen biztanle-gune nagusia izan zen.
Gaur egun, herrixka hori Arratzu, Nabarniz eta Mendata udalerrien artean banatzen da, eta 16 hektarea hartzen ditu. Mota honetako gotorlekuak edo kastroak oso ohikoak izan ziren Burdin Aroan, eta Bizkaia osoan egoerarik onenean dagoena Arrolakoa da. Arrolako Oppidumeko bizimoduaren ezagutza osatzeko, Arrolagune (Arratzu) interpretazio-zentroa ere bisitatuko dute.
Martitzenetan izan ezik asteko gainontzeko egun guztietan eskainiko dituzte bisitak, 11:00etatik 17:00etara. Jakitera eman dutenez, eskarien eta egutegiaren arabera antolatuko dituzte bisitak, eta euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez zein ingelesez eskainiko dituzte.
Bilbotik Bermeora
Bestalde, lurralde historikoaren bihotzean zehar, Bizkaiko Jaunak Foruak zin egiteko zeharkatzen zituen tokietan murgiltzeko gonbidapena eskaitzen du Bizkaiko Zin-bideak. Hiru etapetan banatuta dago: Bilbo-Larrabetzu, Larrabetzu-Gernika-Lumo eta Gernika-Lumo-Bermeo. Iraileko azkenengo bi asteburuetan (irailak 20, 21, 22, 27 eta 28) egingo dute, eta etapa bakoitza burutzeko sei bat ordu behar direla aurreikusi dute.
