Julen Antsotegi: "Aulestin zortekoak gara antzerkirako erreferentzia bat edukitzeagatik"
Aulestiarrentzat berezia da Artedrama. Artedrama Euskal Laborategiak ematen eta uzten duena ondo daki Julen Antsotegik. Bi urtez bertako ikastaroetan parte hartuta, umetatik kontsumitutakoa beste begirada batetik ezagutu du gaztaroan.
Sortze kolektiboa da Artedrama Euskal Laborategia (ADEL). Astebetez asko sortzen da eta sortzaile asko batzen dira Aulestin. Askorentzat hitzordu berezia da eta, zelan ez, aulestiarrentzat ere horrela izaten da. Ume-umetatik gertutik ezagutu du Julen Antsotegi aulestiarrak, eta 2019an eta aurten, ikastaroetan parte hartuz, gehiago murgildu da «saltsa» horretan. 25 urteko gaztea antropologoa da, baina antzerkiarekiko zaletasunak eta Artedramak berak bestelako «mundu bat» eman diote.
ADELen emanaldietan lehenengo ilara umez beteta ikusten da, eta orain dela urte batzuk hantxe egoten zen bera: «Urteak aurrera, kostunbrista bat bihurtzen zara; ohitura da. Pazko Astean antzerki kontsumitzaile bihurtzen gara; aste horretan dauden antzerki danak jaten ditugu. Herri honetan zorte itzela eduki dugu eta daukagu. Erreferentzia bat eduki dugu antzerkiarekiko, antzerki euskaldunarekiko, gainera. Eta ez da erraza hori topatzea. Hemen sekulako erakusleiho kulturala daukagu Pazko Astean».
Urregarai Herri Eskolan izan zuen arte eszenikoekin lehenengo hartu-emana. Urtero, Gabonetan, antzerkia egitea «ikaragarria» zen beretzat, egun handia. Gogoan dauka ikasturteko egun garrantzitsuenetakoa zela. Gainera, kontatu du urte batzuetan Ander Lipus bertara joan zitzaiela, antzerki eskolak ematera.
“Artedrama beste mundu bat da. Udaleku handi batzuk modukoak dira”
Orain dela hiruzpalau urte ATX Teatroko Iñaki Ziarrustagaz ikastarotxo bat eman zuten Gaztetxean: «Gazte Asanbladaren asanblada batean erabaki genuen herritarrei, antzerkia ikusteaz gain, bertako parte izateko aukera ematea. Artedramagaz saio txiki bat antolatu genuen. Ikusle ez den beste posizio batetik, sortze posiziotik antzerkian murgiltzeko balio izan zigun. Batez ere ariketak egin genituen. Beno, sortu ere bai, azken finean ariketa orotan sortzen duzu eta».
Astebeteko burbuila. Gero, han-hemenka, aukerak sortu ahala, antzerki saio edota formakuntza txikiren batean ere aritu zen, baina hurrengo «saltoa» ADELen izen ematea izan zen: «Artedrama beste mundu bat da. Udaleku handi batzuk modukoak dira». Hamalau ikaslek talde bat osatzen dute, elkar hartzen dute. «Elkar ez ezagutzetik bat-batean hainbeste ordu elkarregaz pasatzean, burbuila batean sartzen zara».
Itzelezko eskaintza dela azpimarratu du. «Euskal Herriko leku desberdinetako hainbeste jende eta diziplina batzen ditu: dantzako jendea, ipuin kontalariak, antzerkilariak… Oso polita da hori. Eta izugarrizko irakaskuntza da. Alde batetik, badago saioetan euretan lantzen dena, eta beste alde batetik, badago sortzen den giroa, bai taldeagaz, irakasleekin, herriagaz… Beste ikasleek herriagaz sortzen den giroa ere nabarmentzen dute, batez ere Ubillakoekin, Ilunzarrekoekin eta Gaztetxekoekin».
“Ni ez naiz berdina gorputza zabaltzen badut, edo uzkurtzen banaiz. Nire pertsonaia aldatu egiten da. Hori da pertsonaia fisikotik aurkitzea”
Normalean irakasleak antzezten edo zuzentzen behatzen dituzte; eurek azaldutako gauza asko eta asko zuzenean ikusten dituzte: «Ikasleontzat harreman zuzena dago egiten dugun ikastarotik antzerkira. Hor esaten duzu ‘hau da esaten zuena’. Eta hori ere handia da».
Ikastaroena «oso intentsoa» dela dio: «Egunero zortzi ordu etengabe, geratu barik zaude; fisikoki, mentalki, emozionalki lantzen ari zara geratu barik». Saio bakoitzak gauza oso desberdinak eskatzen eta eskaintzen dizkie: «Momentu horretan kamaleoi baten antzera egon behar zara, zeu ere aldatzen». Noizean behin «txipa aldatzea» kostatzen dela aitatu du: «Orain hau egin behar dut, orain hau ez; hemen gorputzetik, hemen emozioetatik… Agian, batzuetan eskatzen dizute gorputzen mugimenduetatik gorputzaren eraldaketa fisikoak sortuz, pertsonaia batzuetan sartzea. Aldaka, ipurdia edo paparra aterata, zure pertsonaia aldatu egiten da. Ni ez naiz berdina gorputza zabaltzen badut, edo uzkurtzen banaiz. Nire pertsonaia aldatu egiten da. Hori da pertsonaia fisikotik aurkitzea».
Beste batzuk, aldiz, barrura begiratzea eskatzen diete. Emozio eta sentimenduetan arakatzea eta alde psikologikoa lantzea: «Gidoi bat eman eta esaten dizute ‘hau da zure pertsonaia, eta antzezten zaudenean pentsatu behar duzu zer afalduko duen, zerk pozten duen, zerk arduratzen duen…’ alde emozionala da gehiago. Ikastaro batzuk, diziplina oso handia eskatzen dute. Adibidez, fisikoki, Crossfit saio batean baino abdominal gehiago egin ditut hemen, duda barik. Batez ere 2019ko topaketa oso-oso fisikoa izan zen. Aurten ez da izan hain fisikoa; gehiago egon gara jolastera, olgetara…».
“Askotan oso arrazionala naiz. Beno, ez dakit ni naizen arrazionala edo esperientzia akademikoak eta militanteak eroan nauten beti arrazoira jotzera”
Gauza sinpleenetatik hasita, bere gorputzaren kontzientzia hartzea «eskaini» dio antzerkiak: Gorputzaren beste kontzientzia bat jasotzen da. Nire gorputza nire parte da, eta nire mugimendu ororekin jabetzea, nire gorputza ezagutzea eta abar oso inportantea da gaur egungo mundu hiper arrazional honetan. Adibidez, Lipusegaz egin genuen ariketa batean, agertoki bat irudikatu, eta denok parte batean jarri ginen. Beste aldera joan, buelta eman eta besteon aurrean kokatuta, banan-banan begiratzeko eskatu zigun. Hor ikusten dira gure gorputzek inertziaz egiten dituzten mugimenduak. Norbera ez da konturatzen horietaz, eta eszenan horiek ezin dira onartu. Ruth Guimerak esan zigun askotan gu ekintzan ezkutatzen garela. Ez gaudenean eroso, gauzak egiten okupatuta gaude. Askotan ez dakigu geldi egoten. Agertokian zailena egoten jakitea dela zihoen». Bere alde arrazionala albo batera uzten jakiteko ere balio izan dio esperientzia horrek: «Askotan oso arrazionala naiz. Beno, ez dakit ni naizen arrazionala edo esperientzia akademikoak eta militanteak eroan nauten beti arrazoira jotzera. Hori ere alde batera uztea ekarri dit».
Antzerkiaren barne-munduetan ere sakondu du urte hauetan, eta hainbat mota gertuagotik ezagutu ditu: «Adibidez, Teatro Foroa deiturikoan, asko politizatzen da, denaren arrazoia aurkitzen da. Beste antzerki batzuk ikusi eta entretenitzeko bakarrik eginda daude. Nik hori ez nuen ulertzen, entretenimendu hutsa izatea, alegia. Ikuspuntu hori ere zabaldu dit. Nik neuk ez nuke sortuko eta egingo entretenimendu hutsa, baina, beste aukera bat da. Hori teatroaren parte dela ikustera eroan nau».
«Nahaste emozionala». Eman asko eta utzi ere asko egin dio Artedramak: «Pazko Astea eta gero, nahaste emozional bat sortzen da. Espazio edo isla batean zaude hainbeste egunetan gauza bakarrean pentsatzen, eta gero errealitatera zoaz. Karga emozionala uzten dizu; egun batzuk behar dituzu kudeatzeko.
“Oraindik ez naiz ikusten publikoki antzezten. Batez ere antzerkiaren prozesuan kokatzen naiz. Hor gozatzen dut eta, momentuz, hor mantentzen naiz”
Aurreko ikasturtean Granadan masterra egiten zebilela, antzerki fisikoa eta Zapalduen Antzerkia landu zituen: «Argi neukan egoera pandemiko honetan estimuluak behar nituela. Asko gustatzen zait antzerki fisikoa, eta Lecoqegaz landu dut. Maskaren bitartez antzerkia sortzera bideratutako antzerki pedagogia sortu zuen. Zapalduen Antzerkia ere gustuko dut. Oso zabala da; nik landu dudanak errealitateko hainbat gatazka aztertu, eta horietan hautematen ditu zapalduak eta zapaltzaileak eta pila bat konplize. Zapalduen Antzerkia gatazka horien eraldaketa aurkitzera doa edo errealitate batean nola eraldatu daitekeen gatazka hori aurkitzera. Antzerkiagaz gatazka edo korapilo horiek askatzen, pila bat eztabaidatzen dugu gauza oinarrizkoez eta inkonplexuez, adibidez, botereaz».
Bilboko Kabia Teatroan ari da orain: «Sortze eszenikoa deitzen da ikastaroa; helburua da agertokian sortzea. Pertsonaiak sortzera bideratzen gara. Pixka bat jokotik abiatu, eta pertsonaiaren sorreraren ostean, lan batean bukatuko da, modu itxi batean; ez da izango publikoaren aurrean. Oraindik ez naiz ikusten publikoki antzezten. Batez ere antzerkiaren prozesuan kokatzen naiz. Hor gozatzen dut eta, momentuz, hor mantentzen naiz».
