45 urte, askatasuna eman eta nortasunak eraikitzen
Markina-Xemeingo XAT taldeak antolatzen duen Akanpadaren 45. urteurreneko jaia ospatzen ari dira gaur.
Askatasuna ematen duen lekua. Nortasuna eraikitzen laguntzen duen lekua. Eta, zelan zen, ondo pasatzeko lekua. Hori da, laburbilduz, Markina-Xemeingo XAT taldeak antolatzen duen Akanpada, eta hori erakusteko eta horri gorazarre egiteko eguna dute gaur markina-xemeindarrek. 45. urteurrena ospatzen ari dira, egun osoko egitarauagaz.
Milaka ume, milaka bizipen, eta betiko oroimenean zein bihotzean ondo eta goxo-goxo gordeta dituzten beste horrenbeste oroitzapen. Horietako asko eta asko islatu dituzte Uhagon kulturgunean ipini duten erakusketan. 1980ko Akanpadatik gaur egunera artekoak, bestelako ekintzak, inauterietakoak, Aste Santuetakoak, umeen jaietakoak, Korriketakoak, danborradetakoak, Karmenetakoak… Zuri-beltzezkoak eta koloretakoak. Uharte Arakil, Oiz, Trebiñu, Zegama, Lesaka, Bergantzu, Arbizu, Altsasu, Doneztebe, Araia, Etxarri Aranatz… hamaika lekutan egon dira lau hamarkadatan, eta denak erakusketa bakarrean jasotzea ezinezkoa bada ere, bilduma ederra osatu dute milaka eta milaka argazkigaz. “Jendea gustura egon da argazkiak ikusten”, azpimarratu dute aisialdi tadeko kideek.
10:00ak aldera zabaldu dute erakusketa-aretoa, eta jende asko hurreratu da bertara; makina bat XAT taldeko kamiseta gorria soinean agertu dira. Irribarretsu behatu dituzte argazki-albumak, eta batzuek aitortu duten modura, “ilusioa egin die” euren zein gurasoen argazkiak bertan topatzeak. Irudiak ez ezik, urtez urte Akanpadetan erabilitako zenbait objektu eta material ere eroan dituzte aretora: kantu liburuxkak, lan koadernoak, lekukoak, lapiko handia, kamisetak, kanpaia, jertseak, motxilak, proiektorea… Hain zuzen ere, proiektorean diapositibak ikusteko aukera ere eskaini dute.
Pausoz pauso eta eskuz esku bete ditu 45 urte Akanpadak, eta transmisioaren eta belaunaldi aldaketen testigu izan diren lekukoek ere askoren arreta bereganatu dute: “8 urtetik 18 urtera arte talde berdina izaten da, eta 18 urtegaz monitore sartzen dira edo etortzeari uzten diote. Etapa amaitzean, testigua pasatzen zaio talde txikienari”.
Antolakuntzan aritu diren kideen berbetan, Akanpada legez, gaurko urteurren-ospakizuna ere topagune berezia da: “Jendeagaz egoteko eguna da gaurkoa. 215 bat lagunek izena eman dute bazkaltzeko. Eta jendeagaz egoteagaz aparte, uste dugu gaurkoa historikoa izango dela. 45 urte, hainbeste jende… erantzun ona edukiko zuela pentsatzen genuen, eta erantzuna oso ona ari da izaten. Oso pozik gaude. Behar handia egin dugu, eta emaitzak eman ditu. Emaitza onak eman ditu eta emango ditu, eta gaurkoa polita izango da. Goizetik erantzuna ona izan da, eta hasi dugun moduan, amaitu ere ondo egingo dugu”.
Erakusketaz gain, eguerdian bideo proiekzioa eskaini dute Uhagoneko kafetegian. Ikus-entzunezkoan hainbat belaunalditako herritarren testigantzak bildu dituzte. “Belaunaldi desberdinetako jendeagaz batu nahi izan genuen, eta eurek kontatzen zutena grabatu. Elkarrizketak dira. Belaunaldi denetako jendea hartzen saiatu gara. Eurentzat Akanpada zer izan den, zer eman dien, herriari zein ekarpen egiten dion, euren garaitik gaur egunera zelako aldaketak ikusi dituzten… galdetu genien, eta jendeak gauza piloa kontatu dizkigu. Bideo polita geratu da”. Gaur egungo gaztetxo batzuk ere agertzen dira dantzan, “gaztetxo sortzaileak”. Azaldu dutenez, erantzun asko eta asko errepikatu dira: “Denetan irtetzen zen ondo pasatzeko lekua dela Akanpada. Aspaldiko belaunaldiek eta gaur egun ere denok berdina esaten dugu, askatasuna ematen duen lekua dela. Eta denok dakigu lagun onak egiten direla bertan”.
Jolasak eta ezustekoak. Bazkaldu aurreko momentuak karro-poteoagaz girotu dituzte, tabernarik taberna, eta, bazkaltzeko, ostera, Plazabarripean elkartu dira.
Nostalgia gosez edota egarriz geratzen direnentzat ere arratsalderako plana prestatu dute. Jolasak, taldeetako abestiak eta “ezusteko ugari” izango direla aurreratu dute. 18:00etatik 20:00etara, berriz, Peña Poteo Txaranga lagun dutela musikatuko eta gorriz koloreztatuko dituzte kaleak.
