Yungayko arduragabeak
Duela urte batzuk nire bikotearekin egin nuen bidaia bat bizikletaz. Peru luze bezain liluragarrian, bizpahiru egunetako abentura gogorra igaro genuen. Bertatik Beto eta Marik atera gintuzten osorik, eta eurekin gau bat igaro ostean Huarazerako bidea hartu genuen. Tartean Yungayko herria zegoen, 1970ean ezbehar bat bizi izan zuena. Ezbehar horretan 20.000 pertsona baino gehiago hil ziren, eta gaur egun gomuta toki bat eraikita dago gertatutakoa eta joandakoak oroitzeko.
Marik eta Betok guk toki hori ezagutzea nahi zuten, baita bertako bisita gidatuan parte hartzea ere. Gidariak ezbeharraren zergatia argi zeukan: jainkoaren gauza izan zen, bertan «puteroak, gaizkileak eta juergazaleak» baino ez zirelako bizi.
Ulertu ezin ditzakegun egoerak bizitzen ditugunean azalpen bat bilatu ohi dugu. Lehen errazagoa zen jainko edo naturaz gaindiko indarretara jotzea azalpen horren bila. Gaur egun, (sasi) zientzia, arrazoia… erabiltzen dugu ulergaitza dena liserigarriagoa egiteko. Gehienetan, gainera arrazoibide lineal eta kausaletara heldu ohi gara hauek orokortuz antza duten hurrengo gertakariak ere bide batez azaltzeko. Maiz, azalpenok errua daukan izaki, gizaki, gauza edo talde bat barne hartzen dute.
Joera horrek gure omnipotentzia indartzen du edo gure omnipotentziaren ondorioa da… Ez dakit zein doan lehenago… Baina, azken finean, gizakiok mundu honetan eraiki eta sinistu dugun gizakizentrismoarekin lotuta dagoela uste dut.
Geure burua garrantzitsutzat, berebizikotzat badugu ere, argi dagoen gauza bakarra da jaioz gero heriotza ere helduko dela da. Edozein momentutan, kontrolagarria edo kontrolagaitza den edozein egoeratan. Ez dugu COVIDagatik izatea nahi, ez dugu, inolaz ere, bakarrik, hodiz beterik edo senitartekoen bidelaguntasunik gabe izatea nahi (gertatu den bezala), ez dugu duintasunik gabeko heriotza prozesua bizi nahi. Baina hil egingo gara.
Aspaldi honetan sarritan entzun dut gure bizikideak «puteroak, gaizkileak eta juergazaleak», hitz batean arduragabeak direla; arduragabetasun horregatik kutsatu direla eta kutsatu gaitzaketela. Kausalitate dominante eta sinple horretan sinisteak, ordea, denon artean eraikitzen eta bermatzen dugun duintasuna murrizten eta kolokan jartzen du. Pandemiatik aberastuta eta elkarrekin irten behar genuen, gogoratzen?
